Άρθρο της Ε. Τριτοπούλου, Δρ. ΧΜ, Στέλεχος ΚΑΠΕ

Σκοπός του αειφόρου σχεδιασμού μιας πόλης με βάση τις αρχές της οικολογικής δόμησης και της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής είναι η δημιουργία ενός ελκυστικού και λειτουργικού κοινωνικού περιβάλλοντος τόσο για τους κατοίκους, τους εργαζόμενους όσο και τους δυνητικούς επισκέπτες, που θα προσφέρει καλή ποιότητα ζωής και άνθηση της τοπικής οικονομίας με επίκεντρο την προστασία του περιβάλλοντος.
Μετά την αποτυχία των «συμπαγών» πόλεων, το μοντέλο που μας υπόσχεται αειφόρο δόμηση και ανάπτυξη και καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων είναι το μοντέλο των οικισμών υψηλής πυκνότητας και μικτής χρήσης γης. Η μικτή χρήση γης αποσκοπεί στην καλύτερη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της εγγύτητας, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι ανάγκες μετακινήσεων μεταξύ κατοικίας, καταστημάτων και τόπου εργασίας.

Σε μια πόλη που οραματίζεται να χαρακτηριστεί «βιώσιμη» ή «αειφορική» ή «πράσινη» θα πρέπει να προβλέπεται αρκετός χώρος πρασίνου και διάφορα πάρκα έτσι ώστε να βελτιστοποιείται η οικολογική ποιότητα της αστικής περιοχής (βιοποικιλότητα, μικροκλίμα και ποιότητα ατμοσφαιρικού αέρα). Ο σχεδιασμός υψηλών επιπέδου υποδομών καθώς και κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής δραστηριότητας είναι απαραίτητος. Σε περιοχές οι οποίες είναι τουριστικές, σκοπός είναι να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες και υποδομές για την δημιουργία δραστηριοτήτων που θα προωθούν τον οικο-τουρισμό, δηλαδή την ανάδειξη των φυσικών πόρων και των τοπικών προιόντων και τον σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά.

Βασικό συστατικό της αειφόρου δόμησης είναι οι καινοτόμες προσεγγίσεις στην εξοικονόμηση πόρων όπως κατοικίες χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης (ακόμα και μηδενικής) που προσφέρουν βέλτιστες συνθήκες θερμικής και οπτικής άνεσης, μεταφορές οικολογικές (περπάτημα, ποδήλατο) ή χαμηλής κατανάλωσης καυσίμου, η τηλεθέρμανση, η ενσωμάτωση τεχνολογιών ΑΠΕ, συστήματα ανακύκλωσης και κομποστοποίησης.

Ο σωστός καθορισμός των χρήσεων γης και η σωστή χάραξη των οδών διαδραματίζει μεγάλο ρόλο στη βιωσιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος. Απαιτείται σωστός προσανατολισμός και ευθυγράμμιση έτσι ώστε να αυξηθούν τα παθητικά ηλιακά συστήματα θέρμανσης.

Οι βασικές αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού είναι αυτές του ηλιασμού και αντίστοιχα της ηλιοπροστασίας, του αερισμού και της ανεμοπροστασίας, του δροσισμού και των στοιχείων νερού και πρασίνου. Κατά τη χειμερινή περίοδο, ο βιοκλιματικός σχεδιασμός στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των θερμικών απωλειών λόγω απωλειών κελύφους, αερισμού και αγωγιμότητας, επιτρέποντας μόνο τον απαραίτητο αερισμό για λόγους υγιεινής, και στην μέγιστη εκμετάλλευση του θερμικού κέρδους από την ηλιακή ακτινοβολία, μειώνοντας έτσι στο ελάχιστο την καταναλισκόμενη ενέργεια για θέρμανση. Αντίστοιχα, στη θερινή περίοδο ο βιοκλιματικός σχεδιασμός επιτάσσει την ελαχιστοποίηση της θερμικής προσόδου από την ηλιακή ακτινοβολία, την βελτιστοποίηση των διαφόρων μεθόδων φυσικού δροσισμού, με στόχο την ελαχιστοποίηση της απαιτούμενης ενέργειας για ψύξη.
Στον αειφόρο σχεδιασμό ή αναπλάσεων των πόλεων θα πρέπει να ληφθούν υπόψη:

• Η προστασία του περιβάλλοντος, με ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, μέτρα για την εξοικονόμηση ενέργειας και εφαρμογή αρχών βιοκλιματικού  σχεδιασμού.
•  Η βελτίωση της λειτουργικότητας του αστικού  χώρου, για την εξυπηρέτηση των σύγχρονων  αναγκών των κατοίκων του οικισμού.
•  Η δημιουργία - εξασφάλιση υψηλής ποιότητας Δημόσιων - Κοινόχρηστων χώρων
• Η σωστή δόμηση και ο έξυπνος σχεδιασμός Δικτύων Υποδομής (δίκτυα αποχέτευσης- ύδρευσης, απορροής ομβρίων, δίκτυα μεταφοράς και διανομής γεωθερμικού συστήματος τηλεθέρμανσης) με σκοπό την βέλτιστη αισθητική και την οικονομία των κατασκευών μέσω κατάλληλων επιλογών σχεδιασμού και κατασκευαστικών μεθόδων.
•  Βελτίωση Ενεργειακής Αποδοτικότητας (ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, συστήματα ενεργειακής διαχείρισης)
•  Η προώθηση Καινοτομίας - Ανάπτυξη Επιχειρηματικότητας (Νέες τεχνολογίες)
• Η ενίσχυση Τοπικής Οικονομίας - Αγοράς Εργασίας / Βελτίωση Ελκυστικότητας για Ανάπτυξη Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων
• Η βελτίωση της αστικής κινητικότητας, σωστός σχεδιασμός υποδομών για την προώθηση ήπιων και φιλικών προς το περιβάλλον μορφών μετακίνησης (πεζοπορία, ποδήλατο, ΜΜΜ) λαμβάνοντας ιδιαίτερη μέριμνα για τα  Άτομα με Αναπηρία  (ΑμεΑ).
•  Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η μείωση των κοινωνικών εντάσεων με την εξασφάλιση των αναγκαίων προϋποθέσεων για την ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας και επαφής των κατοίκων.
• Η ορθολογική διαχείριση του ελεύθερου δημόσιου χώρου  με εξασφάλιση συνεχούς και επαρκούς συντήρησης, καθαριότητας, ασφάλειας και ελέγχου οποιωνδήποτε μελλοντικών επεμβάσεων στο χώρο αυτό από άλλους φορείς.