Άρθρο της Ελένης Λαγγουράνη (Αρχιτέκτων) για τη διάλεξη του Jacques Martial, στο πλαίσιο του Megaron Plus σε συνεργασία με τη Γαλλική Πρεσβεία και το Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών.

Προϋπάντησα τον Απρίλη με την ομιλία του Ηλία Ζέγγελη στο Μέγαρο Μουσικής και τον ξεπροβόδισα (παραμονή Πρωτομαγιάς) στον ίδιο χώρο, αυτή την φορά όμως με μια 'βόλτα' στο Παρίσι και συγκεκριμένα στην La Villette του με οδηγό τον  Jacques Martial, πρόεδρο του Parc de la Villette από το 2006.  'Πού θυμηθήκανε τώρα την La Villette?' *, με ρώτησε ξαφνιασμένη μια φίλη συνάδελφος στο άκουσμα της διάλεξης. Αυτό το  πάρκο πολιτισμού (και όχι αντιγραφής της φύσης όπως συνηθίζονταν ως τότε) δημιουργήθηκε μετά από διαγωνισμό  στα μέσα της δεκ. του '80. Το όνομά του ακούγονταν συχνά στα μαθήματα και στο αίθριο της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ (και όχι μόνο φαντάζομαι), εκεί στα τέλη της δεκ.' του 90. Στο άκουσμα του ονόματος  του Bernard Tschumi (ναι, του αρχιτέκτονα του  Μουσείου της Ακρόπολης) όπου μετέτρεψε τα παλιά σφαγεία του Παρισιού σε χώρο πολιτισμού και αναψυχής, εμείς οι εκκολαπτόμενοι  τότε αρχιτέκτονες, υποκλινόμασταν!...

Ο 'πίνακάς' του αποτελούσε ένα πρότυπο ανάπλασης μιας μεγάλης αστικής έκτασης  (55 εκτάρια) όπου εκτός από τις οργανωμένες πολιτιστικές δραστηριότητες οι γάλλοι μπορούσαν να κάνουν jocking, να παίξουν ποδόσφαιρο, να πάνε για πικ-νικ κτλ.

Ο ηθοποιός ομιλητής J.Martial επικεντρώθηκε περισσότερο σε οργανωτικά και διοικητικά θέματα του πάρκου, όπως μαρτυρούσε εν μέρει και  ο τίτλος της διάλεξης 'Το πάρκο της Villette, μια αστική και ανθρώπινη εμπειρία στον 21ο αι.'  Η παριζιάνα φίλη μου Marie-Helene περίμενε να ακούσει περισσότερα όσον αφορά την ένταξή του στην καθημερινότητα των Γάλλων καθώς και για τα σπουδαία κτίρια που φιλοξενεί στο 19ο διαμέρισμα του Παρισιού.

Η πιο ουσιαστική αναφορά που έγινε στον σχεδιασμό του πάρκου αφορούσε στην σύλληψη της ιδέας του Tschumi. Ο πρόεδρός του, λοιπόν, αναφέρθηκε στην προσπάθεια του αρχιτέκτονα  να μεταφέρει μέσω αρχιτεκτονικών λύσεων τις ιδέες του M. Foucault. Έτσι, γραμμικές διαδρομές και επιφάνειες οδηγούν ή καλύτερα εμπλέκονται με  διάσπαρτες κατασκευές, όχι μόνο διακοσμητικού χαρακτήρα, τα επονομαζόμενα 'folies', μια έκρηξη σαν σε πίνακα του Kandinsky!  Ένα παιχνίδι του πνεύματος όπου τα χαρακτηριστικά αυτά κόκκινα ΄σημεία΄ (περίπου 35), μια δομή στηριγμένη στην  'τρέλα' και όχι στην τάξη, σηματοδοτούν τις κινήσεις μέσα στο πάρκο. Όσον αφορά τα κτίρια (μελετημένα από άλλους αρχιτέκτονες) που χωροθετούνται μέσα σε αυτό,  περιορίστηκε στην αναφορά των 4 περιοχών-ιδρυμάτων που το απαρτίζουν: 

Ένας θεατής, στην διάρκεια των ερωτημάτων που ακολούθησαν, εκδήλωσε την απορία του καθώς δεν έγινε καθόλου αναφορά στην La Philarmonie. Όμως,  η απάντηση ήταν σαφής, ο ομιλητής δεν είχε κληθεί να μιλήσει για αυτά τα θέματα... Σας ενημερώνουμε λοιπόν ότι πρόκειται για ένα εντυπωσιακό κτίριο (αναμένεται η ολοκλήρωση του  project), μελετημένο από τον Jacques Nouvel, στην βορειοανατολική πλευρά του πάρκου δίπλα στην Cite de la Musique. Περιλαμβάνει ένα άριστης ακουστικής concert hall 2400 θέσεων, χώρους για πρόβες, πτέρυγα για εκπαίδευση,  γραφεία, βιβλιοθήκη, αίθουσα εκθέσεων, εστιατόριο κτλ.

Ο ομιλητής, μετά από μια αρκετά εκτενή αναφορά στο ιστορικό της απόφασης να αναπλαστεί η πρώην περιοχή των σφαγείων, εστίασε στον σημερινό χαρακτήρα του πάρκου και στην αειφορία που επιδιώκεται  στα περισσότερα επίπεδα μέσα από οικολογικές  εφαρμογές 'une gestion eco-responsable du parc': φιλικότητα του σχεδιασμού απέναντι στα ΑΜΕΑ, θεματικοί κήποι, κήποι βιολογικών καλλιεργειών με κηπουρούς μικρά παιδιά, κινούμενες γέφυρες για πιο ήπιες κυκλοφορίες των πεζών, απουσία των οχημάτων κτλ. προκειμένου το πάρκο να βαδίζει στα μονοπάτια της βιώσιμης ανάπτυξης εκδηλώνοντας την ευαισθησία του απέναντι στο περιβάλλον.

Αναφορικά με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, τονίστηκε ότι οι υπεύθυνοι του πάρκου είναι ανοιχτοί σε όλες τις προτάσεις και αυτό που επιδιώκεται είναι η φιλοξενία νέων - και όχι μόνο - καλλιτεχνών καθώς και η επαφή του έργου τους με το κοινό, κάτι που ευνοείται από την μη ύπαρξη του παραδοσιακού κυκλικού χώρου στις αίθουσες.  Ο J.Martial αναφέρθηκε με ενθουσιασμό σε επιτυχημένες εκθέσεις που έχουν γίνει (Kreyol Factory 2009), σε βραδιές hip-hop, σε προγράμματα σύγχρονου τσίρκου, σε υπαίθριες καλοκαιρινές συναυλίες κτλ.

Τόνισε επίσης ότι στόχος τους είναι να εστιάσουν και σε διαφορετικά κοινά  'Une diversite ethnique et culturelle', εξάλλου ο ίδιος ανήκει στην μαύρη φυλή και έχει ηγηθεί πρωτοβουλιών όσον αφορά την ισότητα των φύλων. Μιλώντας για προσπάθειες που γίνονται - όπου είναι δυνατόν - δωρεάν εισόδου σε δρώμενα, εξέφρασε το παράπονό του για τον αθέμιτο ανταγωνισμό που δέχονται όσον αφορά το δωρεάν υπαίθριο σινεμά. Τέλος, παρουσίασε, ως καινοτομία, και τις εκθέσεις που γίνονται έξω από τα κτίρια όπως την φωτογραφική έκθεση  του σύγχρονου κινέζου καλλιτέχνη Li Wei αυτήν την εποχή.

*...γιατί είναι ωφέλιμο να ξαναέρχονται στο επίκεντρο των συζητήσεων, με μια 'φρέσκια' όμως ματιά, αρχιτεκτονικά επιτεύγματα όχι και τόσο μακρινών εποχών...