Άρθρο της Ελένης Λαγγουράνη (Αρχιτέκτων) για τη διάλεξη του Η. Ζέγγελη στις 2/4/2012 στο Μέγαρο Μουσικής

Ήταν ένα ακόμη ΄'νοερό'' ταξίδι, ή καλύτερα, ο γύρος του κόσμου μέσα σε 2 ώρες, όσο κράτησε και η αποκαλυπτική ομιλία του Ηλία Ζέγγελη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του Megaron Plus, την δεύτερη μέρα του Απρίλη. Και ποιος αρχιτέκτονας δεν θα "ζήλευε'' τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις και περιηγήσεις του καταξιωμένου αρχιτέκτονα και δασκάλου αρχιτεκτονικής (Architectural Association, Columbia University, UCLA, Berlage Institut κτλ.). Δεν σας κρύβω ότι ανατρίχιασα και ...ζήλεψα λίγο όταν τον άκουσα να αναφέρεται με έκδηλη οικειότητα στην Zaha (Handid) και στον Rem (Koolhaas)!.

Όταν δε, αποκάλυψε για τον τελευταίο: '' ... ήθελε να έχει ταυτόχρονα πολλά μεγάλα έργα...'' ένιωσα, κλείνοντας το μάτι στην συνάδελφο μου στην διπλανή θέση, συνένοχος στις προσωπικές φιλοδοξίες του μεγάλου σύγχρονου Ολλανδού αρχιτέκτονα.

Και το ταξίδι αρχίζει...

Λονδίνο: ...και το project ιδεών EXODUS (1972, μαζί με τον R.Koolhaas), εμπνευσμένο από την ρώσικη πρωτοπορία και φορτισμένο ιδεολογικά: Ιδανική πόλη ανάμεσα σε δύο τείχη, ιδέα εμπνευσμένη από το τείχος του Βερολίνου. Κάθε τετράγωνο και ένας θεσμός, μάχη μεταξύ νέου και παλιού Λονδίνου.

Νέα Υόρκη: η ΟΜΑ (Office of Metropolitan Architecture) ιδρύεται το 1975, με συνιδρυτή τον μαθητή του Rem Koolhaas, και μια σειρά φανταστικών projects, εμπνευσμένα από το Μανχάταν, '' ...μια περιοχή που επιτρέπει έναν ιδεολογικό πλουραλισμό'', ξεκινά. Μια σειρά σχεδίων, σαν πίνακες του ρώσικου κονστρουκτιβισμού, παρήλαυναν το ένα μετά το άλλο από την οθόνη. Εντυπωσιάστηκα στην θέαση του project '' Hotel Sphinx''', ένα ψηλό κτίριο με την μορφή της Σφίγγας της Αιγύπτου, ιδανικό πρότυπο για social housing με τις ανέσεις ενός υπερπολυτελούς ξενοδοχείου, χωροθετημένο στην πλατεία Times.

1978 και επιστροφή στο Λονδίνο με μια σειρά διαγωνισμών και μελετών: Κοινοβούλιο της Χάγης (μαζί με την Zaha Handid), κατοικία του Ιρλανδού πρωθυπουργού σε πάρκο στο Δουβλίνο, μελέτες για το Δυτ.Βερολίνο (από τις οποίες υλοποιήθηκε το κτίριο διαμερισμάτων Check Point Charlie) κτλ.

Στην συνέχεια, με μια πτήση-εξπρές, βρεθήκαμε στα ελληνικά νησιά όπου και περιηγηθήκαμε μέσα από τις μελέτες του.

Λέσβος: ξενοδοχειακή εγκατάσταση στον κόλπο της Γέρας που διέθετε ακόμη και κτίσμα για κυνηγούς!

Αντίπαρος: 21 bungalows που ''πέταξε'' διάσπαρτα σαν κονφετί πάνω σε μια ''μπριζόλα'' (είπε χαριτολογώντας ο αρχιτέκτονας για την μακέτα του οικοπέδου με τις έντονες υψομετρικές καμπύλες). Πώς θα αντιδρούσατε μπροστά στην αποκάλυψη ότι οι μακέτες των μονάδων των παραθεριστικών κατοικιών του παραπάνω project χρησιμοποιήθηκαν αυτούσιες στην πρόταση – εμπνευσμένη από το ολλανδικό τοπίο - για τον διαγωνισμό για τον πάρκο της La Villette στο Παρίσι (1982)?

Κεφαλονιά: προσπάθεια δημιουργίας μιας μικρής 'La Villette' στον Κούταβο με διαδοχικά παρκάκια και ένα υδάτινο πάρκο στο κέντρο του κόλπου όπου θα ταξίδευαν μια σειρά από πλοία, σαν αυτά του Μισισίπι στις ταινίες...

Με την αποχώρηση από την ΟΜΑ, το 1985, ο Η. Ζέγγελης έδωσε το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς του σε εργαστήρια και στην συνεργασία του με φοιτητές.

Ιαπωνία: 1998 και ένα υλοποιημένο project σε ένα νησί της χώρας του ανατέλλοντος ήλιου. Ένα θερινό σχολείο σε μια ειδυλλιακή περιοχή! Σε αντίδραση των υπευθύνων που ισοπέδωσαν έναν λόφο προκειμένου να διευκολύνουν την δημιουργία χώρων για παιδικά παιχνίδια, ο Η. Ζέγγελης και η συνεργάτιδα του Ελένη Gigantes (από τα τέλη της δεκ. '80) ξανάφτιαξαν τον λόφο, με κτίρια όμως, όπου τα δώματα 'αντέγραφαν' τις βουνοκορφές 'κατεβαίνοντας' σταδιακά προς την θάλασσα.

Βέλγιο: 2002 και πρώτο βραβείο για το φλαμανδικό διοικητικό κέντρο στο Λέβεν με γραφεία που αναπτύσσονταν σε έναν πύργο 15 ορόφων αλλά και μια μικρή μελέτη για έναν σχολικό κήπο ( μια αγαπημένη μελέτη όπως εξομολογήθηκε ο αρχιτέκτονας).

Αθήνα: Στην πρόταση που κατέθεσε σε συνεργασία με πρώην φοιτητές του για το μητροπολιτικό πάρκο στο Ελληνικό, στα πλαίσια του διαγωνισμού του 2004, η κεντρική ιδέα ήταν ένας κάνναβος όπου ''έσφιγγε'' στην πιο αστική πλευρά της πόλης για να ''ανοίξει'' όσο απομακρυνόμαστε από αυτή. Ξενοδοχεία, καταστήματα, γραφεία με τον περίγυρο όμως μιας βλάστησης προσεκτικά μελετημένης. Και ένας λόφος με θέα, που δημιουργήθηκε από τα μπάζα των εκσκαφών!

Ο αρχιτέκτονας παραδέχθηκε ότι τα περισσότερα από τα projects που παρουσίασε είχαν έναν συμβολισμό που πια δεν είναι επίκαιρος λέγοντας ότι την εποχή μας την διακρίνει μια κρίση κουλτούρας. Επίσης, τόνισε ότι μέσα από την αρχιτεκτονική, κάτι το ζωντανό όπως είπε, πλάθεται και η πόλη. Μιλώντας για τις σύγχρονες ''ΜΕΤΑ-ΠΟΛΕΙΣ'' θα λέγαμε εμείς, χαρακτήρισε καταστροφική αυτήν την εξάπλωση των πόλεων, τόσο για αυτές όσο και για την ύπαιθρο, προτείνοντας την αυστηρή οριοθέτησή τους και αναρωτήθηκε: ''Πώς βάζει κανείς τα όρια?''.

Ένα χρόνο πριν, στα ΝΕΑ on line, στο ερώτημα ποιο είναι το αγαπημένο του ταξίδι, ο Η. Ζέγγελης είχε απαντήσει: ''Κάθε λογής και χωρίς διάκριση, αρκεί να ταξιδεύω συνεχώς''. Κάτι που η σημερινή διάλεξη το επαλήθευσε περίτρανα.